Dấu hiệu của viêm mũi dị ứng và những điều cần lưu ý

Viêm mũi xoang dị ứng là một trong những bệnh lý đường hô hấp trên phổ biến, chiếm tỷ lệ khoảng 10–30% dân số và đang có xu hướng gia tăng do tác động của môi trường, khí hậu và đô thị hóa. Mặc dù không đe dọa tính mạng, nhưng nếu không được nhận biết và kiểm soát đúng cách, bệnh có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, hiệu suất làm việc và học tập của người bệnh.

Trong bài viết dưới đây Plasmakare sẽ giúp bạn nhận diện rõ các triệu chứng đặc trưng của viêm mũi xoang dị ứng, đồng thời cung cấp những điều cần lưu ý để phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng trong môi trường sống. Cơ chế bệnh sinh liên quan chặt chẽ đến các yếu tố ngoại cảnh và phản ứng miễn dịch bên trong cơ thể.

1. Các tác nhân dị ứng phổ biến

Những yếu tố gây dị ứng thường gặp trong sinh hoạt hằng ngày bao gồm:

• Phấn hoa (hoa cỏ, cây bụi, cỏ dại): dễ bay trong không khí, đặc biệt vào mùa xuân thu.
• Lông và biểu bì động vật: từ chó, mèo, chuột hoặc chim cảnh.
• Mạt bụi nhà: sống trong chăn ga, nệm, thảm, ghế vải, đặc biệt ở nơi ẩm.
• Nấm mốc: phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt.
• Bụi mịn, khói thuốc lá, khí thải công nghiệp.
• Hóa chất sinh hoạt: như nước hoa, xịt phòng, chất tẩy rửa, mỹ phẩm, xà phòng…

2. Yếu tố thời tiết và môi trường

Thời tiết và điều kiện môi trường là yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ sự xuất hiện và tái phát của viêm mũi dị ứng:

• Giao mùa: sự thay đổi nhiệt độ và độ ẩm đột ngột làm tăng nhạy cảm niêm mạc.
• Mùa lạnh hoặc nóng ẩm: làm khô hoặc kích thích lớp lông nhầy trong mũi, dễ dẫn đến phản ứng viêm.
• Ô nhiễm không khí: gia tăng nồng độ các hạt dị nguyên và chất kích ứng.

3. Cơ chế bệnh sinh

Viêm mũi dị ứng là một rối loạn miễn dịch type I (quá mẫn tức thì), trong đó hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các dị nguyên tưởng chừng vô hại.

Quá trình này diễn ra như sau:

1. Cơ thể tiếp xúc với dị nguyên (như phấn hoa hoặc bụi mạt nhà).
2. Hệ miễn dịch nhận diện sai lệch và sản sinh kháng thể IgE đặc hiệu chống lại dị nguyên.
3. IgE gắn lên bề mặt tế bào mast (dưỡng bào) hoặc bạch cầu ái kiềm trong niêm mạc mũi.
4. Khi tái tiếp xúc, các dị nguyên kết hợp với IgE, làm vỡ tế bào mast.
5. Histamin và các chất trung gian hóa học khác (leukotriene, prostaglandin) được giải phóng → gây giãn mạch, phù nề, tăng tiết dịch, kích thích thần kinh cảm giác → ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi.

Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là phản ứng viêm của niêm mạc mũi do tiếp xúc với các tác nhân dị ứng như phấn hoa, bụi mịn, lông động vật, nấm mốc hay hóa chất. Bệnh có thể xuất hiện theo mùa (viêm mũi dị ứng chu kỳ) hoặc quanh năm (không theo chu kỳ). Dưới đây là các dấu hiệu và triệu chứng điển hình giúp nhận biết sớm tình trạng này:

1. Triệu chứng điển hình

• Ngứa mũi, ngứa mắt, ngứa cổ họng: Là dấu hiệu đặc trưng do phản ứng histamin, người bệnh có cảm giác khó chịu sâu bên trong mũi và vòm họng, kèm theo ngứa hoặc cay mắt.
• Hắt hơi liên tục: Thường hắt hơi thành tràng, có thể kéo dài nhiều phút, đặc biệt vào buổi sáng sớm hoặc khi tiếp xúc với yếu tố kích ứng.
• Chảy nước mũi trong: Ban đầu nước mũi loãng, trong suốt như nước sau đó có thể đặc lại nếu kéo dài. Không có mùi và không màu như trong các bệnh lý nhiễm trùng.
• Nghẹt mũi, khó thở bằng mũi: Mức độ nghẹt có thể thay đổi tùy thời tiết lúc nặng khiến người bệnh phải thở bằng miệng, dễ dẫn đến khô họng, viêm họng hoặc viêm thanh quản.

2. Các dấu hiệu kèm theo

• Đỏ mắt, chảy nước mắt, viêm kết mạc dị ứng: Thường gặp ở những bệnh nhân có cơ địa dị ứng, biểu hiện bằng mắt đỏ, ngứa, kích ứng, có thể sưng nhẹ quanh hốc mắt.
• Quầng thâm dưới mắt: Gặp ở người bị dị ứng kéo dài do tắc nghẽn tĩnh mạch vùng mắt hoặc phải thở bằng miệng lâu ngày.
• Cảm giác cay, bỏng rát ở vòm họng: Do dịch nhầy chảy từ mũi xuống họng, gây kích ứng liên tục.
• Mệt mỏi, uể oải, nặng đầu: Hệ quả của giấc ngủ không sâu do nghẹt mũi, ngứa mũi, hắt hơi kéo dài.

3. Triệu chứng theo chu kỳ

• Theo mùa: Các triệu chứng thường khởi phát vào đầu mùa nóng hoặc lạnh, trùng với thời điểm gia tăng phấn hoa hoặc thay đổi độ ẩm không khí. Bệnh thường tái phát cùng thời điểm trong năm và có thể kéo dài vài ngày đến cả tuần.
• Không theo mùa: Có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào trong năm, nhất là khi tiếp xúc với bụi, nấm mốc, mạt nhà hoặc hóa chất trong môi trường sống.

4. Triệu chứng ở trẻ nhỏ

Ở trẻ em triệu chứng thường không điển hình như người lớn:

• Khịt mũi, sụt sịt thường xuyên: Trẻ có thói quen dùng tay dụi mũi, thở bằng miệng khi nghẹt.
• Ho, hắng giọng: Do dịch chảy xuống họng gây kích ứng, trẻ thường ho khan hoặc ho về đêm.
• Ngủ không ngon, hay quấy khóc: Do nghẹt mũi khiến trẻ khó chịu, ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc.

Ngoài ra để giảm bớt các triệu chứng bạn có thể sử dụng các sản phẩm dưới đây để hỗ trợ:

• Xịt Mũi Xoang PlasmaKare X-Spray
• Xịt mũi xoang PlasmaKare X-Spray Light
• Muối rửa mũi xoang Plasmakare Nasal Clean
• Bộ rửa mũi xoang PlasmaKare Nasal Clean 

Lưu ý: Trước khi sử dụng các sản phẩm ở trên bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho từng trường hợp nhé.

Những điều cần lưu ý khi bị viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng nếu không được kiểm soát tốt có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp và chất lượng cuộc sống. Người bệnh cần chủ động trong việc chăm sóc, phòng tránh và điều trị đúng cách để hạn chế tái phát và các biến chứng nguy hiểm.

• Tránh tiếp xúc với dị nguyên: Hạn chế phơi nhiễm với phấn hoa, lông động vật, bụi mịn, nấm mốc, hóa chất, nước hoa, khói thuốc…
• Giữ vệ sinh không gian sống: Thường xuyên dọn dẹp, hút bụi, giặt ga gối, sử dụng máy lọc không khí để loại bỏ tác nhân gây dị ứng trong nhà.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Đặc biệt trong mùa phấn hoa hoặc môi trường nhiều khói bụi, ẩm thấp.
• Không tự ý dùng thuốc xịt mũi kéo dài: Lạm dụng thuốc co mạch có thể làm tổn thương niêm mạc mũi, gây nghẹt mũi nặng hơn.
• Tăng cường sức đề kháng: Uống đủ nước, ăn uống lành mạnh, bổ sung vitamin C và vận động thể dục nhẹ nhàng thường xuyên.
• Phân biệt với bệnh khác: Viêm mũi dị ứng cần được phân biệt với cảm lạnh, viêm xoang cấp để có hướng điều trị chính xác.

Ngoài ra nếu tình trạng không cải thiện hoặc tái phát nhiều lần, người bệnh nên đi khám tai mũi họng để được điều trị đúng phác đồ.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Viêm mũi dị ứng có thể được kiểm soát hiệu quả bằng các biện pháp tại nhà nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Tuy trong nhiều trường hợp, bệnh diễn tiến kéo dài, tái phát thường xuyên hoặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt. Khi xuất hiện các dấu hiệu sau, người bệnh nên đến khám chuyên khoa Tai – Mũi – Họng để được chẩn đoán và điều trị đúng phác đồ:

• Triệu chứng kéo dài trên vài ngày, không thuyên giảm dù đã tránh dị nguyên và sử dụng thuốc không kê đơn.
• Nghẹt mũi nặng, khó thở bằng mũi, phải thở bằng miệng thường xuyên, ảnh hưởng đến giấc ngủ, gây ngáy hoặc ngưng thở khi ngủ.
• Tái phát nhiều lần trong năm, đặc biệt theo mùa hoặc khi thay đổi thời tiết.
• Có dấu hiệu biến chứng: chảy dịch đặc, đau vùng xoang, đau đầu, viêm họng, viêm thanh quản, viêm tai giữa.
• Xuất hiện kèm theo các bệnh dị ứng khác như hen suyễn, chàm (eczema), viêm kết mạc dị ứng…
• Không đáp ứng với các biện pháp điều trị tại nhà hoặc có dấu hiệu nặng hơn sau khi dùng thuốc không kê đơn.

Việc khám và điều trị kịp thời không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả mà còn ngăn ngừa bệnh tiến triển thành viêm mũi xoang dị ứng mãn tính hoặc ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và chất lượng sống.

Trên đây là những dấu hiệu điển hình của viêm mũi dị ứng và những điều bạn cần lưu ý để kiểm soát tình trạng này. Viêm mũi dị ứng không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt mà còn có thể làm giảm chất lượng công việc và giấc ngủ của bạn. Vì vậy việc chủ động nhận biết sớm tìm hiểu về các dị nguyên và áp dụng biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng.