Bạn từng khó chịu vì cảm giác tắc nghẽn trong mũi khiến việc thở trở nên nặng nề, giấc ngủ gián đoạn và tinh thần mệt mỏi? Nghẹt mũi không đơn thuần chỉ là dấu hiệu của cảm cúm thoáng qua mà còn có thể là tiếng chuông cảnh báo nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn liên quan đến đường hô hấp.
Mục lục
Trong bài viết hôm nay Plasmakare sẽ cùng bạn khám phá 6 nguyên nhân phổ biến gây nghẹt mũi mà không phải ai cũng để ý để từ đó hiểu đúng, xử lý sớm và bảo vệ tốt hơn sức khỏe của chính mình.
Phân loại nghẹt mũi
Nghẹt mũi có thể biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh cũng như tình trạng sức khỏe của từng người. Dưới đây là hai dạng nghẹt mũi phổ biến nhất:
1. Nghẹt mũi một bên
Đây là tình trạng chỉ một bên mũi bị tắc nghẽn, thường xuất hiện do thay đổi thời tiết, môi trường ô nhiễm, thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh hoặc dị ứng thời vụ. Nếu chỉ kéo dài trong vài ngày rồi tự khỏi, nghẹt mũi một bên không quá đáng lo.
- Viêm mũi dị ứng (kèm hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mắt)
- Viêm xoang một bên
- Lệch vách ngăn mũi
- U lành hoặc ác tính trong xoang mũi
2. Nghẹt mũi hai bên
Tình trạng này xảy ra khi cả hai bên mũi cùng bị tắc, khiến người bệnh cảm thấy khó thở rõ rệt, đặc biệt vào ban đêm. Đây là dạng thường gặp trong các bệnh viêm đường hô hấp như cảm lạnh, cúm hoặc phản ứng dị ứng toàn thân. Cơ thể lúc này phản ứng bằng cách sưng nề niêm mạc mũi và tăng tiết chất nhầy để loại bỏ tác nhân gây hại, dẫn đến mũi bị bít kín hai bên.
6 nguyên nhân nghẹt mũi thường gặp nhất
1. Viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng là nguyên nhân rất phổ biến gây nghẹt mũi, xảy ra khi niêm mạc mũi phản ứng quá mức với các dị nguyên như phấn hoa, lông động vật, bụi nhà, mạt bụi, nấm mốc hoặc thức ăn. Khi tiếp xúc, hệ miễn dịch sẽ giải phóng các chất trung gian như histamin, gây ra phản ứng viêm tại niêm mạc mũi.
Biểu hiện thường gặp bao gồm hắt hơi liên tục, chảy nước mũi trong, ngứa mũi, chảy nước mắt và đặc biệt là nghẹt mũi do hiện tượng sưng phù lớp niêm mạc mũi. Viêm mũi dị ứng thường tái đi tái lại theo mùa hoặc khi tiếp xúc dị nguyên, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát tốt.
2. Viêm xoang (viêm mũi xoang)
Viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm tại các xoang cạnh mũi do virus, vi khuẩn hoặc nấm gây ra. Khi xoang bị viêm, niêm mạc sẽ tiết ra nhiều dịch nhầy và bị sưng nề, làm tắc các lỗ thông xoang, từ đó gây nghẹt mũi kéo dài.
Triệu chứng đi kèm bao gồm đau nhức vùng trán, hai bên hốc mắt, cảm giác nặng đầu, mệt mỏi toàn thân, có thể kèm sốt nhẹ. Đặc biệt, tình trạng nghẹt mũi thường nặng hơn khi nằm xuống hoặc khi thời tiết thay đổi. Viêm xoang cấp nếu không điều trị triệt để dễ chuyển thành mãn tính, gây ảnh hưởng kéo dài đến đường hô hấp.
3. Dị vật trong mũi
Dị vật trong mũi là nguyên nhân thường gặp ở trẻ nhỏ do thói quen nghịch ngợm, đưa các vật lạ như hạt, viên bi, mảnh nhựa hoặc đồ chơi nhỏ vào hốc mũi. Khi dị vật nằm lại trong mũi, nó sẽ gây kích ứng, dẫn đến phản ứng viêm, phù nề niêm mạc và làm tắc nghẽn đường thở một bên.
Trẻ có thể có biểu hiện nghẹt mũi một bên chảy dịch mũi có mùi hôi hoặc có máu, kèm theo dấu hiệu khó chịu, quấy khóc. Nếu không phát hiện kịp thời, dị vật có thể gây viêm nhiễm nặng hoặc biến chứng nghiêm trọng như viêm xoang hay áp xe mũi xoang. Việc loại bỏ dị vật cần thực hiện bởi nhân viên y tế chuyên môn.
4. Dị tật cấu trúc mũi (lệch vách ngăn, polyp mũi…)
Các bất thường về cấu trúc mũi như lệch vách ngăn, phì đại cuốn mũi, polyp mũi hoặc khối u lành tính có thể làm cản trở luồng khí lưu thông, dẫn đến nghẹt mũi mạn tính. Lệch vách ngăn mũi là tình trạng một bên vách ngăn cong lệch gây tắc nghẽn không khí, thường khiến người bệnh bị nghẹt mũi kéo dài, hay nghẹt mũi một bên, đặc biệt khi nằm nghiêng.
Polyp mũi là khối mô mềm, không đau thường gặp ở người bị viêm mũi xoang mạn tính, cũng góp phần làm tắc nghẽn hốc mũi. Các tình trạng này khó cải thiện hoàn toàn bằng thuốc, và có thể cần can thiệp phẫu thuật để tái lập sự thông thoáng cho đường thở.
5. Nhiễm trùng đường hô hấp trên (cảm lạnh, cảm cúm, viêm họng, viêm amidan)
Các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp trên như cảm lạnh, cảm cúm, viêm họng hay viêm amidan thường gây ra tình trạng sưng viêm niêm mạc mũi và tăng tiết chất nhầy dẫn đến nghẹt mũi. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi chống lại virus hoặc vi khuẩn xâm nhập.
Người bệnh thường có triệu chứng đi kèm như ho, sốt nhẹ, đau họng, mệt mỏi và chảy nước mũi. Tình trạng nghẹt mũi do cảm cúm hoặc cảm lạnh thường cải thiện sau 5–10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên nếu kéo dài hoặc chuyển biến nặng, có thể là dấu hiệu của viêm xoang hoặc bội nhiễm, cần được điều trị kịp thời.
6. Thay đổi nội tiết tố và các yếu tố khác
Sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt trong thời kỳ mang thai, có thể là nguyên nhân gây nghẹt mũi. Trong thai kỳ, cơ thể người mẹ tăng sản xuất estrogen và progesterone, đồng thời lưu lượng máu đến niêm mạc cũng tăng cao, làm sưng tấy lớp niêm mạc mũi và gây tắc nghẽn. Tình trạng này thường xảy ra trong tam cá nguyệt thứ nhất và có thể kéo dài suốt thai kỳ.
Ngoài ra các yếu tố khác như căng thẳng tâm lý, tiếp xúc với khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất độc hại hay thời tiết hanh khô cũng góp phần làm khô niêm mạc mũi, tăng nguy cơ kích ứng và nghẹt mũi. Việc điều chỉnh lối sống và giữ môi trường sống trong lành là giải pháp hỗ trợ hiệu quả trong những trường hợp này.
Các yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng nghẹt mũi
Không chỉ do bệnh lý nghẹt mũi còn có thể kéo dài và nghiêm trọng hơn nếu bạn tiếp xúc thường xuyên với môi trường ô nhiễm, có thói quen sinh hoạt không hợp lý hoặc lạm dụng thuốc xịt mũi. Dưới đây là những yếu tố phổ biến nhất cần tránh:
- Môi trường ô nhiễm: Khói bụi, khói thuốc, hóa chất độc hại gây kích ứng niêm mạc mũi, làm nghẹt mũi nặng hơn.
- Không vệ sinh mũi thường xuyên: Dễ tích tụ bụi bẩn, dịch nhầy và vi khuẩn gây viêm.
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Uống ít nước, ăn nhiều thực phẩm cay nóng hoặc thiếu vi chất khiến dịch nhầy đặc, khó lưu thông.
- Lạm dụng thuốc xịt mũi: Dùng kéo dài thuốc co mạch có thể gây viêm mũi do thuốc, làm mũi nghẹt nặng hơn sau khi ngừng thuốc.
Lời khuyên: Chủ động kiểm soát các yếu tố trên sẽ giúp bạn cải thiện triệu chứng nghẹt mũi hiệu quả và phòng ngừa biến chứng về sau.
Trên đây là 6 nguyên nhân phổ biến gây nghẹt mũi mà bạn có thể gặp. Việc hiểu rõ từng nguyên nhân không chỉ giúp bạn nhận biết đúng vấn đề mà còn là bước đầu tiên để lựa chọn giải pháp điều trị phù hợp. Nếu tình trạng nghẹt mũi kéo dài hoặc đi kèm với các triệu chứng nghiêm trọng khác, đừng ngần ngại tìm đến sự tư vấn của bác sĩ để bảo vệ sức khỏe của mình.
