Trẻ em bị nghẹt mũi khó thở khi ngủ: nguyên nhân và cách xử lý

Khi đêm buông xuống cũng là lúc nhiều bậc cha mẹ bắt đầu một “ca trực” âm thầm: dỗ con ngủ trong tiếng khò khè, khó thở vì nghẹt mũi. Tình trạng này tưởng chừng đơn giản nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ, sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Bé ngủ không ngon, dễ giật mình, quấy khóc, mệt mỏi kéo dài… khiến cả nhà đều lo lắng.

Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ bị nghẹt mũi về đêm và cha mẹ nên làm gì để giúp bé dễ thở, ngủ ngon hơn? Hãy cùng Plasmakare tìm hiểu kỹ trong bài viết dưới đây để có hướng xử lý an toàn, hiệu quả cho con yêu nhé.

Nguyên nhân trẻ em bị nghẹt mũi khó thở khi ngủ

Cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nghẹt mũi ở trẻ, đặc biệt vào thời điểm giao mùa hoặc khi trẻ có hệ miễn dịch yếu. Khi bị cảm lạnh hay nhiễm trùng đường hô hấp trên, cơ thể trẻ tăng tiết dịch nhầy để chống lại tác nhân gây bệnh, khiến khoang mũi bị bít tắc. Các triệu chứng thường đi kèm gồm ho, sốt, hắt hơi, sổ mũi và khó thở, đặc biệt rõ rệt hơn vào ban đêm do tư thế nằm làm dịch dễ ứ đọng trong hốc mũi.

Dị ứng với các tác nhân môi trường

Trẻ em có cơ địa dị ứng thường nhạy cảm với các yếu tố như bụi nhà, phấn hoa, lông động vật, nấm mốc hoặc hóa chất. Khi tiếp xúc với các tác nhân này, niêm mạc mũi phản ứng bằng cách sưng phù và tiết dịch nhiều hơn, gây nghẹt mũi, ngứa mũi và hắt hơi liên tục. Viêm mũi dị ứng cũng thường có tính chất tái phát theo mùa hoặc khi môi trường sống không được làm sạch thường xuyên.

Viêm xoang (cấp tính hoặc mãn tính)

Viêm xoang là tình trạng viêm các hốc xoang do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Ở trẻ nhỏ, viêm xoang có thể biểu hiện qua nghẹt mũi kéo dài, dịch mũi đặc, mùi hôi, kèm theo đau vùng trán, vùng má hoặc cảm giác nặng mặt. Viêm xoang nếu không điều trị đúng cách có thể trở thành mãn tính, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe hô hấp lâu dài của trẻ.

Polyp mũi

Polyp mũi là các khối u lành tính hình thành trong niêm mạc mũi do phản ứng viêm kéo dài. Chúng gây cản trở lưu thông không khí dẫn đến nghẹt mũi mãn tính. Polyp mũi thường gặp ở trẻ có tiền sử viêm xoang lâu ngày hoặc cơ địa dị ứng. Trong trường hợp này, trẻ thường có biểu hiện nghẹt mũi một hoặc hai bên kéo dài, thở khò khè, kém đáp ứng với thuốc nhỏ mũi thông thường.

Thời tiết lạnh hoặc khô

Không khí lạnh hoặc độ ẩm thấp vào mùa đông hoặc khi dùng máy điều hòa kéo dài có thể làm khô niêm mạc mũi gây kích ứng và giảm khả năng tự làm sạch của mũi. Tình trạng này khiến dịch nhầy đặc lại, khó thoát ra ngoài gây bít tắc và dẫn đến nghẹt mũi. Trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ sơ sinh, rất dễ nhạy cảm với những thay đổi này do cơ chế điều nhiệt và bảo vệ đường hô hấp chưa hoàn thiện.

Mọc răng

Giai đoạn mọc răng thường gây viêm nhẹ trong cơ thể, khiến lượng dịch nhầy trong mũi trẻ tăng lên như một phản ứng sinh lý tự nhiên. Điều này khiến khoang mũi dễ bị bít tắc, nhất là vào ban đêm khi trẻ nằm ngủ. Dù không nguy hiểm, nhưng nghẹt mũi do mọc răng có thể khiến trẻ khó ngủ, hay quấy khóc, bỏ bú và khó chịu.

Thay đổi môi trường sống hoặc không khí ô nhiễm

Khi chuyển nhà thay đổi chỗ ở hoặc sinh sống trong môi trường có nhiều bụi bẩn, khói xe, hóa chất trẻ có thể bị kích ứng mũi do niêm mạc bị tấn công bởi hạt bụi mịn và các chất gây viêm. Những yếu tố này không chỉ gây nghẹt mũi tạm thời mà còn có thể dẫn đến các bệnh hô hấp mạn tính nếu trẻ tiếp xúc trong thời gian dài mà không được bảo vệ đúng cách.

Dị tật bẩm sinh ở mũi

Một số trẻ sơ sinh có thể bị dị tật bẩm sinh như màng ngăn hoặc mảnh xương che kín cửa sau mũi (tắc cửa mũi sau choanal atresia). Đây là nguyên nhân gây nghẹt mũi kéo dài từ khi mới sinh, khiến trẻ thở khò khè, khó bú và ngủ không ngon. Trường hợp này cần được chẩn đoán và can thiệp y khoa kịp thời để tránh ảnh hưởng đến quá trình hô hấp và phát triển của trẻ.

Các bệnh lý khác về hô hấp

Các bệnh như viêm mũi, viêm họng, viêm amidan, viêm tai giữa… có thể khiến hệ thống tai – mũi – họng của trẻ bị ảnh hưởng đồng thời. Khi một trong các cơ quan này viêm, lượng dịch tiết ra nhiều và lan tỏa, gây nghẹt mũi kéo dài, đặc biệt khi trẻ nằm ngủ. Những bệnh lý này cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát nếu không được chăm sóc đúng cách.

Khói thuốc lá và vi sinh vật gây bệnh

Khói thuốc lá chứa nhiều hóa chất độc hại có thể làm tổn thương niêm mạc mũi và kích thích phản ứng viêm kéo dài ở trẻ. Ngoài ra, vi khuẩn, virus và nấm trong không khí hoặc từ người chăm sóc bị bệnh cũng là nguồn gây viêm mũi và nghẹt mũi ở trẻ nhỏ. Trẻ có sức đề kháng yếu thường dễ bị tấn công hơn, đặc biệt trong môi trường sống kém vệ sinh hoặc có người hút thuốc gần bé.

Cách xử lý và điều trị nghẹt mũi khó thở khi ngủ ở trẻ em

Điều chỉnh tư thế ngủ cho trẻ

Khi bị nghẹt mũi tư thế nằm phù hợp giúp trẻ dễ thở hơn và ngủ ngon giấc. Cha mẹ có thể:

• Kê gối cao đầu nhẹ nhàng bằng một chiếc khăn mỏng hoặc gối nhỏ.
• Cho bé nằm nghiêng sang một bên để hạn chế dịch mũi chảy xuống cổ họng gây ho hoặc khó thở.

Làm sạch và thông thoáng đường mũi

Vệ sinh mũi là bước quan trọng giúp loại bỏ dịch nhầy và bụi bẩn trong khoang mũi. Có thể thực hiện bằng cách:

• Nhỏ 1–2 giọt nước muối sinh lý 0,9% vào từng bên mũi.
• Dùng dụng cụ hút mũi (đã tiệt trùng) để hút dịch nhầy.
• Lau sạch vùng mũi bằng khăn mềm, khô và sạch.
• Có thể xịt thêm dung dịch chuyên dụng vệ sinh mũi theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Làm ẩm không khí trong phòng ngủ

Không khí khô có thể khiến niêm mạc mũi bé dễ bị kích ứng và khô rát. Để cải thiện:

• Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt một chậu nước nhỏ trong phòng.
• Giữ nhiệt độ phòng ổn định, khoảng 26–28 độ C.
• Tránh để bé tiếp xúc trực tiếp với luồng gió từ quạt hoặc điều hòa.

Massage vùng mũi nhẹ nhàng

Massage nhẹ quanh sống mũi giúp kích thích tuần hoàn máu, làm ấm và thông mũi:

• Dùng đầu ngón tay xoa dọc sống mũi từ trên xuống dưới.
• Ấn nhẹ vào điểm giữa hai đầu lông mày (huyệt ấn đường) để giúp bé dễ thở.

Bổ sung đủ nước và dinh dưỡng

Uống đủ nước giúp làm loãng dịch nhầy trong mũi:

• Cho trẻ bú mẹ nhiều hơn nếu còn bú.
• Với trẻ lớn hơn, khuyến khích uống nước ấm, nước ép trái cây giàu vitamin C.
• Đảm bảo khẩu phần ăn đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các khoáng chất như kẽm, sắt, vitamin A, C, D để tăng đề kháng.

Giữ môi trường sống sạch sẽ

Vệ sinh môi trường sống góp phần giảm tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng:

• Thường xuyên giặt chăn, ga, gối và lau sàn.
• Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với thú cưng nếu có cơ địa dị ứng.
• Không để khói thuốc lá xuất hiện gần trẻ.

Theo dõi dấu hiệu và đưa trẻ đi khám khi cần

Nếu tình trạng nghẹt mũi không cải thiện sau vài ngày, hoặc có các dấu hiệu như:

• Sốt cao liên tục
• Ho nhiều, thở rít, khò khè
• Không bú, bỏ ăn, quấy khóc kéo dài

Cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hoặc nhi khoa để được thăm khám và điều trị nghẹt mũi cho trẻ kịp thời. Trẻ có thể cần kiểm tra để xác định nguyên nhân chính xác như viêm xoang, polyp mũi, lệch vách ngăn mũi hoặc các bệnh lý khác.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả tình trạng nghẹt mũi ở trẻ. Hãy nhớ quan sát và chăm sóc đúng cách sẽ giúp con vượt qua giai đoạn khó chịu này, đảm bảo con có những giấc ngủ ngon và phát triển khỏe mạnh. Đừng quên theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về sức khỏe và cách chăm sóc trẻ nhỏ nhé!