Đau rát cổ họng: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Cảm giác nóng rát nơi cổ họng khiến bạn khó chịu, nuốt đau, nói vướng? Đây là tình trạng phổ biến mà hầu như ai cũng từng gặp, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc cơ thể suy yếu. Tuy không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng đau rát cổ họng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Trong bài viết này, Plasmakare sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng đặc trưng và cách điều trị hiệu quả để sớm lấy lại cảm giác dễ chịu nơi cổ họng.

Đau rát cổ họng là gì?

Đau rát cổ họng là một triệu chứng thường gặp, biểu hiện qua cảm giác khó chịu, khô nóng, ngứa hoặc đau ở vùng cổ họng, đặc biệt rõ rệt khi nuốt hoặc nói. Người bệnh có thể cảm thấy cổ họng bị nóng rát, như có dị vật vướng trong họng, kèm theo cảm giác khô, ngứa, ho khan hoặc ho có đờm.

Một số trường hợp còn có thể kèm theo tình trạng khản tiếng, mất tiếng, khó nuốt và mệt mỏi kéo dài. Đau rát cổ họng không chỉ gây ảnh hưởng đến việc giao tiếp, ăn uống mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống, khiến người bệnh khó chịu, mất ngủ, mất tập trung, đặc biệt nếu kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng nghiêm trọng khác có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm như viêm họng, viêm thanh quản, viêm amidan hay thậm chí là ung thư vòm họng.

Nguyên nhân gây đau rát cổ họng

Nguyên nhân phổ biến

• Viêm họng do virus hoặc vi khuẩn: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau rát cổ họng. Các virus như cúm, cảm lạnh, hoặc virus Epstein-Barr có thể gây viêm họng nhẹ đến nặng. Ngoài ra, vi khuẩn liên cầu khuẩn (Streptococcus) cũng là một tác nhân quan trọng dẫn đến viêm họng, đặc biệt là trong trường hợp viêm họng cấp tính.
• Cảm lạnh, cảm cúm: Khi bị cảm lạnh hoặc cảm cúm, các virus gây bệnh có thể tấn công hệ hô hấp, dẫn đến viêm họng kèm theo các triệu chứng như ho, sổ mũi và sốt. Đây là nguyên nhân rất thường gặp, đặc biệt trong mùa đông và mùa xuân.
• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Trong tình trạng trào ngược dạ dày, acid từ dạ dày có thể trào lên thực quản và tác động lên niêm mạc họng, gây kích ứng và đau rát cổ họng. Đây là nguyên nhân khá phổ biến, đặc biệt đối với những người có thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc thừa cân.
• Viêm amidan: Amidan là hai cơ quan nằm ở phía sau cổ họng, có chức năng bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus. Tuy nhiên, khi bị viêm nhiễm, amidan sẽ bị sưng tấy và gây đau, khó nuốt, đôi khi có mủ ở amidan.
• Thay đổi thời tiết, không khí khô: Sự thay đổi đột ngột của thời tiết, đặc biệt trong các mùa chuyển mùa, có thể làm giảm độ ẩm không khí, gây kích ứng niêm mạc họng, dẫn đến cảm giác khô, rát cổ họng. Môi trường khô hanh cũng có thể làm tổn thương niêm mạc, khiến cổ họng dễ bị nhiễm khuẩn.
• Dị ứng (phấn hoa, bụi, lông thú): Dị ứng do phấn hoa, bụi, lông thú hoặc các tác nhân môi trường khác có thể gây viêm mũi họng, tạo ra cảm giác ngứa rát hoặc đau họng. Những người bị dị ứng thường xuyên gặp phải tình trạng này, đặc biệt vào mùa xuân hoặc trong môi trường ô nhiễm.
• Hút thuốc và tiếp xúc khói thuốc: Khói thuốc lá là một trong những tác nhân gây kích ứng mạnh mẽ đối với cổ họng, làm giảm sức đề kháng và dễ dàng gây viêm họng. Ngoài ra, việc tiếp xúc lâu dài với khói thuốc có thể dẫn đến các vấn đề hô hấp nghiêm trọng hơn.
• Ăn uống thực phẩm cay, nóng, chua: Các thực phẩm có tính kích thích như cay, nóng hoặc chua có thể làm kích ứng niêm mạc họng, gây đau rát hoặc viêm. Đặc biệt, trong trường hợp người bệnh có vấn đề về dạ dày hoặc thực quản, những loại thực phẩm này sẽ làm tình trạng viêm cổ họng trở nên nặng hơn.

Nguyên nhân ít gặp nhưng nghiêm trọng

• Áp xe quanh amidan: Áp xe amidan là tình trạng nhiễm trùng tạo thành mủ xung quanh amidan, gây sưng đau, sốt cao và khó nuốt. Đây là một biến chứng nghiêm trọng của viêm amidan, cần được can thiệp y tế kịp thời.
• Bệnh bạch cầu đơn nhân (virus Epstein-Barr): Virus Epstein-Barr gây ra bệnh bạch cầu đơn nhân, có thể dẫn đến viêm họng, mệt mỏi, sốt và sưng hạch bạch huyết. Đây là một bệnh lý do virus gây ra và có thể kéo dài trong một thời gian khá dài, kèm theo nhiều triệu chứng khó chịu.
• Viêm nắp thanh quản: Viêm nắp thanh quản là tình trạng viêm nhiễm nắp thanh quản, có thể gây đau họng, khó thở và khản tiếng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến khả năng thở, cần được điều trị sớm.
• Quinsy (tụ mủ quanh amidan): Quinsy là một biến chứng của viêm amidan, trong đó mủ hình thành quanh amidan, gây đau đớn, sốt cao và khó nuốt. Đây là một tình trạng nghiêm trọng cần phải can thiệp y tế để tránh gây ra các biến chứng nguy hiểm khác.
• Các nhiễm trùng khác như viêm phế quản, viêm phổi, hen phế quản: Các bệnh lý này đều có thể gây viêm nhiễm tại các đường hô hấp dưới, kéo theo triệu chứng đau họng và khó thở. Viêm phế quản, viêm phổi và hen phế quản đều có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của cơn đau họng, đặc biệt khi các bệnh này không được điều trị kịp thời.

Triệu chứng đi kèm đau rát cổ họng

Các triệu chứng đi kèm với đau rát cổ họng có thể bao gồm:

• Đau rát hoặc cảm giác nóng rát khi nuốt hoặc nói, điều này thường gây khó khăn trong việc ăn uống và giao tiếp.
• Có đờm hoặc không có đờm tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, có thể khiến cổ họng cảm thấy ngứa hoặc vướng víu.
• Sưng hạch bạch huyết ở vùng cổ, đây là dấu hiệu cơ thể đang phản ứng với nhiễm trùng.
• Sốt, mệt mỏi, và đau đầu, các triệu chứng này thường kèm theo khi cơ thể đang chiến đấu với nhiễm trùng.
• Khàn giọng, ho, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, là các triệu chứng phổ biến của các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp trên.
• Xuất hiện đốm trắng hoặc mảng trên amidan hoặc vòm họng, thường gặp trong các bệnh viêm họng do vi khuẩn như viêm họng liên cầu.
• Khó nuốt hoặc khó thở trong trường hợp nặng, có thể xảy ra khi tình trạng viêm nhiễm trở nên nghiêm trọng và gây tắc nghẽn đường thở.

Tham khảo thêm: Bị viêm họng có nên nằm điều hòa không?

Cách điều trị đau rát cổ họng

Đau rát cổ họng có thể là một triệu chứng của nhiều nguyên nhân khác nhau, từ viêm họng do virus, vi khuẩn đến các bệnh lý nền như trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này, có thể áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà hoặc đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:

Điều trị tại nhà

• Uống nhiều nước, giữ ẩm cổ họng: Việc uống đủ nước giúp làm ẩm cổ họng và giảm cảm giác khô, đau. Ngoài ra, uống nước ấm cũng giúp giảm kích thích, làm dịu niêm mạc họng.
• Súc miệng nước muối ấm: Nước muối ấm có tác dụng sát khuẩn và giảm viêm, giúp làm dịu cổ họng. Hoặc có thể sử dụng các sản phẩm như: Súc họng miệng PlasmaKare dạng túi, Súc họng miệng PlasmaKare kháng khuẩn, Súc họng miệng PlasmaKare chai 250ml để bảo vệ cổ họng khỏi sự tấn công của vi khuẩn.
• Nghỉ ngơi, tránh nói to, tránh khói thuốc: Cần giữ cho cơ thể được nghỉ ngơi đầy đủ để tăng cường sức đề kháng. Hạn chế nói to và tránh tiếp xúc với khói thuốc sẽ giúp bảo vệ cổ họng không bị kích thích thêm.
• Dùng thuốc giảm đau, hạ sốt (paracetamol, ibuprofen): Nếu có triệu chứng đau rát kèm theo sốt, bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau như paracetamol hoặc ibuprofen để giảm đau và hạ sốt. Tuy nhiên, cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng và không lạm dụng thuốc.
• Tránh thực phẩm cay, nóng, chua: Các loại thực phẩm có tính kích thích như đồ cay, nóng hay chua có thể làm tình trạng đau họng thêm nặng. Hãy ăn uống thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa và không làm kích ứng cổ họng.

Điều trị y tế

• Thuốc kháng sinh nếu viêm họng do vi khuẩn: Nếu bác sĩ xác định viêm họng của bạn là do vi khuẩn (như viêm họng do liên cầu khuẩn), thuốc viêm họng sẽ được kê đơn để điều trị. Việc sử dụng kháng sinh đúng cách là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
• Thuốc kháng acid hoặc thuốc ức chế bơm proton cho GERD: Trong trường hợp đau họng do trào ngược dạ dày thực quản (GERD), thuốc kháng acid hoặc thuốc ức chế bơm proton sẽ giúp làm giảm acid dạ dày và bảo vệ niêm mạc họng khỏi bị tổn thương.
• Điều trị bệnh lý nền như viêm amidan, áp xe quanh amidan: Nếu đau họng là hậu quả của các bệnh lý như viêm amidan hoặc áp xe quanh amidan, việc điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ bệnh. Trong trường hợp viêm amidan nặng, có thể cần phải phẫu thuật cắt amidan.
• Điều trị các bệnh nghiêm trọng theo chỉ định bác sĩ: Trong trường hợp đau họng do các bệnh lý nghiêm trọng khác (như HIV, ung thư họng), bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp với từng tình trạng bệnh nhân.

Mong rằng những thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị đau rát cổ họng trên đây sẽ hữu ích cho bạn. Việc hiểu rõ về tình trạng này sẽ giúp bạn có những biện pháp chăm sóc phù hợp và kịp thời. Nếu trong quá trình tìm hiểu, bạn vẫn còn bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc nào cần được giải đáp thêm, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ của chúng tôi. Chúng tôi luôn sẵn lòng hỗ trợ bạn để có được sức khỏe tốt nhất.