Tổng hợp các loại thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng

Sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng là chủ đề quan tâm của nhiều bậc phụ huynh mỗi khi con bị bệnh. Để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các biến chứng không mong muốn, việc lựa chọn loại kháng sinh phù hợp và tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ là rất cần thiết. Trong bài viết này, PlasmaKare sẽ giúp cung cấp cái nhìn tổng quan về các loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng, cùng với các lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ.

Vai trò của kháng sinh trong điều trị viêm họng

Viêm họng là một bệnh nhiễm trùng phổ biến ở trẻ em, thường do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Trong đó, vi khuẩn Streptococcus nhóm A (GAS) là tác nhân chính của nhiều trường hợp viêm họng. Triệu chứng thường bao gồm đau họng, sốt và sưng amidan. Phần lớn các trường hợp viêm họng là do virus, không cần điều trị kháng sinh. Tuy nhiên, khi trẻ bị nhiễm vi khuẩn GAS, điều trị kháng sinh là cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như sốt thấp khớp hoặc viêm cầu thận.

Kháng sinh chỉ được sử dụng trong trường hợp viêm họng do vi khuẩn, đặc biệt là khi có sự xác định bằng xét nghiệm nhanh hoặc cấy vi khuẩn từ họng. Tác dụng chính của thuốc kháng sinh là ngăn chặn hoặc tiêu diệt vi khuẩn, từ đó giúp cơ thể loại bỏ các tác nhân gây bệnh. Tùy thuộc vào từng nhóm kháng sinh, khi sử dụng để điều trị viêm họng, thuốc có thể hoạt động theo một trong hai cơ chế sau:

• Ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn: Thuốc kháng sinh can thiệp vào quá trình tổng hợp thành tế bào và sản sinh protein của vi khuẩn. Điều này làm cho vi khuẩn không thể tiếp tục phát triển và sinh sôi, từ đó giảm dần số lượng vi khuẩn và độc lực của chúng. Một số kháng sinh thuộc nhóm này gồm Penicillin, Amoxicillin…
• Tiêu diệt vi khuẩn: Kháng sinh trong nhóm này tấn công trực tiếp vào tế bào vi khuẩn, làm hỏng thành tế bào và ngăn chặn quá trình tổng hợp protein của chúng, dẫn đến tiêu diệt vi khuẩn hoàn toàn. Một số loại thuốc như Gentamicin, Streptomycin hoạt động theo cơ chế này.

Tổng hợp các loại thuốc kháng sinh chữa viêm họng cho trẻ

Tùy vào loại vi khuẩn gây bệnh và đáp ứng điều trị của từng trẻ, các bác sĩ sẽ lựa chọn loại kháng sinh phù hợp để điều trị viêm họng. Dưới đây là các nhóm thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng thường được chỉ định:

Kháng sinh nhóm Penicillin

Penicillin là liệu pháp đầu tay được lựa chọn khi điều trị viêm họng do vi khuẩn ở trẻ em, đặc biệt là viêm họng do Streptococcus pyogenes gây ra. Trong nhóm thuốc này, amoxicillin được sử dụng phổ biến vì dễ uống, có hương vị dễ chịu, phù hợp với trẻ nhỏ.

Với các trường hợp viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn, amoxicillin thường được chỉ định với liều 50mg/kg/ngày, tối đa lên đến 1000mg, chia thành 1 đến 3 lần uống trong 10 ngày liên tục.

Kháng sinh nhóm Cephalosporin

Khi trẻ bị dị ứng với penicillin, các kháng sinh thuộc nhóm cephalosporin thế hệ 1 và 2 có thể được xem xét như là lựa chọn thay thế phù hợp trong điều trị viêm họng. Mặc dù cấu trúc hóa học của cephalosporin có sự tương đồng nhất định với penicillin, dẫn đến nguy cơ phản ứng dị ứng chéo, tỷ lệ này chỉ khoảng 10%. Điều này cho thấy khả năng xảy ra phản ứng dị ứng giữa các nhóm penicillin và cephalosporin là thấp nhưng vẫn tồn tại.

Đối với trẻ em mắc viêm họng hoặc viêm amidan, liều dùng kháng sinh nhóm cephalosporin được khuyến nghị như sau:

• Cefalexin: Liều dùng 20 – 25mg/kg/lần, uống 2 lần mỗi ngày, không vượt quá 500mg/lần, trong thời gian 10 ngày.
• Cefadroxil: Liều dùng 30mg/kg/ngày, uống 1 lần duy nhất, không vượt quá 1000mg/ngày, trong thời gian 10 ngày.

Kháng sinh nhóm Macrolid

Khi trẻ bị dị ứng với các kháng sinh β-lactam (bao gồm penicillin và cephalosporin), macrolid có thể là sự lựa chọn điều trị thay thế. Tuy nhiên, do sự gia tăng kháng thuốc macrolid của các chủng vi khuẩn Streptococcus pyogenes ở nhiều quốc gia phương Tây, macrolid không phải là phương án ưu tiên trong điều trị viêm họng do vi khuẩn. Thay vào đó, macrolid thường được xem là lựa chọn cuối cùng khi các kháng sinh khác không khả thi.

Đối với viêm họng và viêm amidan, liều lượng khuyến nghị của các loại macrolid như sau:

• Clarithromycin: Đối với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, liều dùng là 7,5 mg/kg, uống 2 lần mỗi ngày (không vượt quá 250mg/lần), kéo dài trong 10 ngày.
• Azithromycin: Đối với trẻ từ 2 tuổi trở lên, liều dùng trong ngày đầu là 12 mg/kg, uống 1 lần/ngày (không vượt quá 500 mg). Trong 4 ngày tiếp theo, liều lượng là 6 mg/kg, uống 1 lần/ngày (không vượt quá 250 mg/lần).

Thuốc sulfate (trimethoprim + sulfamethoxazole)

Thuốc phối hợp trimethoprim và sulfamethoxazole, thường được gọi là sulfamethoxazole-trimethoprim, là một loại kháng sinh kết hợp hiệu quả trong điều trị nhiều loại nhiễm khuẩn, bao gồm các nhiễm trùng đường hô hấp như viêm họng và viêm amidan. Sự kết hợp của hai thành phần này giúp tăng cường hoạt động kháng khuẩn bằng cách ức chế hai bước khác nhau trong quá trình tổng hợp acid folic của vi khuẩn, điều này làm giảm khả năng kháng thuốc của vi khuẩn.

Liều dùng của sulfamethoxazol-trimethoprim cho trẻ em thường được tính theo trọng lượng cơ thể, như sau:

• Trẻ em từ 2 tháng đến 2 tuổi: Liều dùng thông thường là 6 – 12 mg/kg/ngày của trimethoprim, chia làm 2 lần trong ngày, không vượt quá tổng liều 160mg trimethoprim và 800 mg sulfamethoxazole mỗi ngày.
• Trẻ em từ 2 tuổi trở lên: Liều dùng thường là 6 – 12 mg/kg/ngày của trimethoprim, chia làm 2 lần trong ngày, không vượt quá 320 mg trimethoprim và 1600 mg sulfamethoxazole mỗi ngày.

Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh cha mẹ cần biết

Việc sử dụng kháng sinh để điều trị viêm họng ở trẻ em là cần thiết trong một số trường hợp, đặc biệt khi nguyên nhân gây bệnh viêm họng là vi khuẩn. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kháng sinh cũng đi kèm với một số tác dụng phụ không mong muốn, cha mẹ cần lưu ý:

Kháng kháng sinh

Sử dụng kháng sinh để điều trị viêm họng không chỉ có nguy cơ làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Khi kháng sinh được sử dụng không đúng cách hoặc không cần thiết, như trong trường hợp viêm họng do virus, vi khuẩn có thể phát triển khả năng kháng thuốc. Điều này dẫn đến việc giảm hiệu quả của kháng sinh trong điều trị các nhiễm trùng tương lai và có thể tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc mới, làm tăng độ khó trong việc quản lý và điều trị bệnh.

Suy giảm sức đề kháng

Việc sử dụng kháng sinh để điều trị viêm họng có thể dẫn đến suy giảm sức đề kháng của cơ thể. Khi kháng sinh tiêu diệt không chỉ vi khuẩn gây bệnh mà còn cả các lợi khuẩn trong hệ vi sinh đường hô hấp và đường ruột, điều này làm giảm khả năng phòng chống các tác nhân gây bệnh. Sự mất cân bằng vi sinh này có thể làm giảm khả năng bảo vệ tự nhiên của cơ thể, tăng nguy cơ nhiễm trùng tái phát và gây ra các vấn đề sức khỏe khác.

Rối loạn tiêu hóa

Kháng sinh điều trị viêm họng có thể gây rối loạn tiêu hóa bằng cách làm giảm lợi khuẩn trong đường ruột, dẫn đến mất cân bằng vi sinh. Hậu quả có thể bao gồm tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng, và táo bón, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và sức khỏe tổng thể.

Phản ứng dị ứng

Điều trị viêm họng bằng kháng sinh có thể gây phản ứng dị ứng ở một số bệnh nhân. Các biểu hiện dị ứng có thể bao gồm phát ban, ngứa, hoặc phù nề. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể xảy ra sốc phản vệ. Việc theo dõi và nhận diện sớm các triệu chứng dị ứng là quan trọng để xử trí kịp thời và đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Lời khuyên khi dùng thuốc kháng sinh cho trẻ bị viêm họng

Khi cho trẻ dùng kháng sinh, phụ huynh cần lưu ý những điểm sau để đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Để đạt hiệu quả điều trị tối ưu, phụ huynh phải tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ về loại kháng sinh, liều lượng và thời gian sử dụng. Bác sĩ căn cứ vào nguyên nhân bệnh, tình trạng sức khỏe của trẻ và phác đồ điều trị phù hợp để chỉ định thuốc, giúp trẻ nhanh hồi phục.
• Đảm bảo liều lượng đầy đủ: Liều lượng kháng sinh được kê đơn dựa trên cân nặng, mức độ bệnh và khả năng đáp ứng của trẻ. Việc tự ý ngừng thuốc trước thời gian quy định có thể dẫn đến vi khuẩn không bị tiêu diệt hoàn toàn, làm tăng nguy cơ kháng thuốc và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
• Sử dụng thuốc đúng cách: Mỗi loại kháng sinh có hướng dẫn sử dụng cụ thể. Phụ huynh cần đọc kỹ hướng dẫn hoặc làm theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo sử dụng thuốc đúng cách và hiệu quả.
• Không tự ý sử dụng lại toa thuốc cũ: Trẻ có thể mắc các loại vi khuẩn khác nhau dù triệu chứng bệnh tương tự. Mỗi toa thuốc được chỉ định cho tình trạng bệnh cụ thể, vì vậy việc sử dụng thuốc cũ có thể làm tăng nguy cơ kháng thuốc và không hiệu quả trong điều trị.
• Theo dõi và báo cáo triệu chứng: Sau khi dùng kháng sinh, phụ huynh cần theo dõi tình trạng của trẻ, đặc biệt trong 48 giờ đầu. Nếu trẻ xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào, cần thông báo ngay cho bác sĩ để nhận được sự hỗ trợ kịp thời.

Tóm lại, viêm họng là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên rất phổ biến ở trẻ nhỏ, thường do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Trong trường hợp viêm họng do vi khuẩn, kháng sinh có thể được chỉ định. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh nguy cơ kháng thuốc cũng như tái phát, việc tuân thủ chính xác loại thuốc, liều lượng, và thời gian điều trị theo chỉ định của bác sĩ là hết sức quan trọng. Sự tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn điều trị sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ và tối ưu hóa kết quả điều trị.