Viêm xoang là một trong những vấn đề phổ biến trong lĩnh vực tai mũi họng. Bệnh này gây ra sự đau đớn và khó chịu trong cuộc sống hàng ngày. Đặc biệt, nếu không được chữa trị kịp thời, tình trạng bệnh có thể tiến triển thành một trạng thái mãn tính, khó khăn trong việc đạt được sự hồi phục hoàn toàn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng Plasmakare khám phá về viêm xoang, những dấu hiệu nhận biết, phương pháp điều trị và cách chăm sóc để đạt hiệu quả tốt nhất.
Mục lục
Tổng quan về viêm xoang
Xoang mũi là hốc rỗng, được lót bằng một lớp niêm mạc lông chuyển động, có tác dụng như một rào cản tại mũi để ngăn chặn virus, vi khuẩn, bụi bẩn hoặc các yếu tố lạ xâm nhập vào đường hô hấp. Lớp niêm mạc xoang có khả năng tiết ra chất nhầy để chặn lại các tác nhân lạ và đẩ chúng ra khỏi đường hô hấp. Bình thường, các xoang mũi thường có độ ẩm vừa phải và thông thoáng.
Viêm xoang là gì
Viêm xoang xảy ra khi lớp niêm mạc lót của hốc xoang bị viêm, sưng, phù nề. Các hốc xoang bị bịt kín bởi dịch nhầy hoặc mủ. Bệnh thường bắt đầu sau một đợt viêm hô hấp trên khiến niêm mạc mũi bị phù nề và gây rắc lỗ thông xoang mũi. Điều này khiến cho lớp màng nhầy tăng cường tiết các niêm dịch và tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn, virus xâm nhập và phát triển. Chúng sẽ gây viêm. Tổ chức viêm tại xoang sẽ tăng huy động bạch cầu về để chống lại nhiễm trùng, khiến niêm mạc sung huyết, phù nề, gây tắc nghẽn và gây đau.
Triệu chứng thường gặp khi bị viêm xoang
Viêm xoang ở giai đoạn đầu thường dễ nhầm lẫn với các bệnh viêm mũi họng thông thường. Bệnh cũng thường xuất hiện sau một đợt cảm cúm kéo dài hoặc viêm mũi dị ứng nặng. Các triệu chứng của viêm xoang bao gồm:
- Nghẹt mũi
- Chảy mũi đặc, thường có màu vàng
- Đau vùng má, hốc mắt hoặc trán
- Chảy dịch xuống mũi, cảm giác cổ họng có đờm
- Có thể ho
- Hơi thở có mùi khó chịu
- Người bệnh có thể bị đau răng hàm trên
- Có thể sốt hoặc không
Phân loại viêm xoang
Tuỳ theo vị trí mắc bệnh hoặc thời gian mắc bệnh mà người ta có các cách phân loại viêm xoang khác nhau.
Theo vị trí viêm xảy ra, có thể phân loại viêm xoang thành 4 loại chính:
- Viêm xoang hàm: đây là 2 hốc xoang lớn nằm ở hai bên mũi, dưới hốc mắt tương ứng với vị trí 2 bên má. Khi xoang hàm bị viêm thường có cảm giác đau tại má hoặc đau dưới hốc mắt.
- Viêm xoang sàn: Xoang sàn bao gồm rất nhiều hốc nhỏ, kích thước khoảng bằng hạt lạc và cấu tạo rất phức tạp với nhiều vách ngăn. Xoang sàn nằm dọc 2 bên giữa sống mũi và mắt. Đây là vị trí thường bị tổn thương đầu tiên trong viêm xoang.
- Viêm xoang trán: Đây là 2 hốc xoang lớn nằm ở phí trên lông mày, trong xương trán. Tuỳ từng người mà kích thước của xoang này to, nhỏ khác nhau. Dấu hiệu điển hình của viêm xoang trán là đau nhức vùng chán, vùng chân mày và trên hốc mắt.
- Viêm xoang cánh bướm: Đây là hốc xoang nằm sâu nhất trong các xoang mũi, nằm ở dưới sàng sọ. Khi bị viêm xoan cánh bướm, người bệnh có biểu hiện nhức đầu, đau xuyên ra sau đỉnh đầu phía sau. Bệnh có thể gây ra suy giảm thị lực.
Theo thời gian mắc bệnh, người ta có thể phân loại viêm xoang mũi thành các loại sau:
- Viêm xoang cấp: khi bệnh xảy ra và khỏi hoàn toàn trong 30 ngày.
- Viêm xoang bán cấp: bệnh được phân loại là bán cấp khi thời gian hồi phục từ trên 30 ngày tới dưới 90 ngày.
- Viêm xoang tái phát: là khi bệnh tái phát định kỳ trên 4 lần/ năm. Mỗi lần thường kéo dài không quá 30 ngày và khoảng cách giữa mỗi đợt tái phát tối thiểu là 10 ngày.
- Viêm xoang mãn tính: là khi bệnh kéo dài trên 90 ngày mà không được kiểm soát.
Nguyên nhân gây viêm xoang
Viêm xoang cấp tính: Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm xoang cấp tính thường là do các virus thông thường hay gặp ở các bệnh đường hô hấp khác như: rhinovirus, virus cúm, virus parainfluenza. Một lượng nhỏ người bệnh bị nhiễm vi khuẩn thứ phát gây viêm xoang.
Viêm xoang mạn tính: bệnh có liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp. Có thể kể đến như bệnh dị ứng mạn tính, các bất thường về cấu trúc xoang mũi hay các chất gây kích ứng có trong môi trường (ô nhiễm, khói thuốc), rối loạn hệ thống lông chuyển tại lớp lót niêm mạc hoặc sự tương tác với các vi sinh vật gây viêm xoang. Các vi sinh vật gây viêm xoang mãn tính chủ yếu là vi khuẩn, một số ít là do nhiễm nấm.
Các yếu tố nguy cơ gây viêm xoang:
Ngoài các nguyên nhân chính gây viêm xoang như virus, vi khuẩn, các yếu tố kích ứng từ môi trường thì có một số yếu tố nguy cơ có thể gây ra bệnh như.
- Tắc nghẽn sự lưu thông xoang: gặp trong viêm mũi dị ứng, polyp mũi, sone mũi dạ dày hoặc người phải đặt nội khí quản.
- Người suy giảm miễn dịch: tiểu đường, nhiễm HIV
- Nằm viện kéo dài hoặc bị rối loạn chức năng lông chuyển.
Viêm xoang gây ra biến chứng gì
Viêm xoang ngoài việc gây ra những bất tiện, đau đớn thì còn có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm. Các biến chứng do viêm xoang có thể liên quan đến các cơ quan hô hấp lân cận hoặc cả các cơ quan khác. Biến chứng có thể gặp như:
- Biến chứng đường hô hấp: Do các xoang mũi nằm ở cửa ngõ đầu tiên của đường hô hấp và thông với họng, tai. Khi xoang mũi bị viêm có thể dẫn tới các biến chứng viêm tại các cơ quan hô hấp trên khác. Vi khuẩn/ virus trong dịch xoang lan sang tai gây viêm tai. Dịch nhầy nhỏ xuống họng gây viêm họng, viêm thanh quản mạn tính. Thậm chí, ở trẻ nhỏ có hệ hô hấp chưa hoàn thiện, dịch xoang có thể theo đường hô hấp xuống dưới gây viêm phế quản, viêm phổi…
- Biến chứng mắt: dịch viêm từ hốc xoang từ mũi lan theo đường tuyến lệ – tỵ gây ra viêm bờ mi, viêm kết mạc, viêm tuyến lệ. Viêm xoang cũng có thể gây ra biến chứng viêm tấy ổ mắt với biểu hiện đau nhức mắt, mắt lồi, suy giảm thị lực. Biến chứng mắt do viêm xoang thường gặp ở trẻ em và thường liên quan đến viêm xoang trán, viêm xoang sàn sau.
- Biến chứng nội sọ: Viêm xoang có thể ảnh hưởng đến tiền đình, gây viêm màng não thậm chí là áp xe ngoài màng não. Các biến chứng này thường liên quan đến các đợt viêm xoang trán hoặc xoang sàn.
Viêm xoang có lây nhiễm không
Viêm xoang có thể gặp ở những thành viên trong cùng gia đình hoặc người sống trong cùng điều kiện sin hoạt. Điều này khiến cho nhiều người lầm tưởng rằng viêm xoang có thể lây từ người này sang người khác. Thực tế thì viêm xoang không phải là một bệnh lây nhiễm. Lý do mà những các thành viên trong cùng gia đình hoặc những người sống cùng nhau có thể cùng mắc viêm xoang đó là do những người này thường chịu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường giống nhau. Ngoài ra một số thành viên trong gia đình có thể cùng gặp phải các vấn đề dị ứng hoặc bất thường trong xoang mũi do yếu tố di truyền.
Viêm xoang có thể chữa khỏi không
Viêm xoang gây ra đau đớn và vô cùng bất tiện cho người bệnh. Bệnh có thể tiến triển thành mãn tính và dẫn tới các biến chứng nguy hiểm. Do vậy, viêm xoang có thể chữa hỏi không hẳn là câu hỏi được quan tâm hàng đầu bởi những người bệnh.
Các thuốc điều trị viêm xoang
Viêm xoang khi được phát hiện sớm hoàn toàn có thể điều trị khỏi hoàn toàn. Phương pháp phổ biến nhất trong điều trị viêm xoang là bằng thuốc. Các thuốc điều trị theo nguyên tắc giảm dẫn lưu thông xoang và chống lại nguyên nhân gây bệnh. Thuốc thường được sử dụng phổ biến trong điều trị bệnh bao gồm:
- Thuốc co mạch tại chỗ: Các thuốc co mạch tại chỗ có tác dụng chống phù nề, sung huyết tại ổ xoang. Do đó giúp tăng lưu thông trong các hốc xoang và giảm đau, nhức do viêm xoang. Thuốc thường được dùng ở dạng hít và cho tác dụng nhanh. Không nên dùng quá 5 ngày liên tục hoặc dùng theo chu kỳ 3 ngày dùng, 3 ngày nghỉ cho đến khi viêm xoang được giải quyết.
- Kháng viêm: Các thuốc kháng viêm corticoid thường hữu ích trong trường hợp bị viêm xoang. Đa số thuốc cũng dùng dạng xịt, dạng đường uống cho tác dụng thấp hơn.
- Kháng sinh: Trong trường hợp nguyên nhân viêm xoang là do vi khuẩn. Thường rất khó phát hiện được nguyên nhân gây viêm xoang là do virus hay vi khuẩn. Tuy nhiên, để hạn chế tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh thì không phải lúc nào chúng cũng được chỉ định. Hiệp hội Bệnh truyền nhiễm Hoa Kỳ khuyến cáo chỉ định kháng sinh cho viêm xoang khi các triệu chứng từ nhẹ đến trung bình, kéo dài trên 10 ngày không khỏi hoặc người bệnh sốt cao trên 39 độ, đau nặng kéo dài trên 3, 4 ngày.
Vai trò của chăm sóc mũi họng trong điều trị viêm xoang
Phương pháp điều trị không dùng thuốc nhưng lại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong điều trị viêm xoang. Nguyên tắc của phương pháp này là loại bỏ dịch mủ xoang, tăng cường dẫn lưu xoang và giúp tăng hiệu quả của các thuốc xịt tại chỗ.
Cụ thể, người bệnh viêm xoang nên rửa mũi hằng ngày ít nhất 2 lần, sáng và tối với các dung dịch phù hợp. Dung dịch thường dùng phổ biến là nước muối sinh lý.
Ngoài ra, người bị viêm xoang có thể pha các dung dịch có tính kháng viêm, kháng khuẩn tại chỗ để tăng cường hiệu quả điều trị xoang. Pha dung dịch nước muối sinh lý và dung dịch Nano bạc Plasmakare là một phương pháp mang lại hiệu quả cao do hoạt tính chống viêm, chống vi khuẩn, virus vượt trội của dung dịch Nano bạc Plasmakare.
Hướng dẫn cách rửa mũi trong viêm xoang bằng nước muối sinh lý và dung dịch Nano bạc Plasmakare.
- Chuẩn bị: 500 ml nước muối sinh lý, 10 – 15 ml dung dịch Nano bạc Plasmakare
- Hướng dẫn: Sử dụng khoảng 400 ml nước muối sinh lý, rửa sạch xoang ở 2 bên mũi, có thể sử dụng bình rửa mũi chuyên dụng hoặc xịt trực tiếp từ bình. Pha loãng 10 – 15 ml dung dịch Nano bạc Plasmakare với 100 ml nước muối sinh lý còn lại và tiếp tục rửa sạch các xoang mũi.
- Thực hiện ngày 2 lần để cho hiệu quả tốt nhất.
Viêm xoang có thể phẫu thuật khỏi hoàn toàn không
Viêm xoang mũi không đáp ứng với điều trị bằng thuốc thì có thể cân nhắc đến phương pháp phẫu thuật. Phương pháp được thực hiện bao gồm mở xoang hàm, phẫu thuật nạo xoang hàm hoặc xoang bướm. Phẫu thuật viêm xoang mũi thường là phẫu thuật nội soi, có tác dụng nạo vét dịch mủ, dẫn thông và hạn chế sự viêm nhiễm lan sang các xoang lân cận. Phẫu thuật xoang có thể điều trị khỏi viêm xoang nhưng không đảm bảo được bệnh sẽ không tái trở lại.
Cách phòng tránh viêm xoang hiệu quả
Để phòng tránh viêm xoang, các tốt nhất là kiểm soát sớm từ những triệu chứng của viêm hô hấp trên, viêm mũi dị ứng. Tránh chủ quan để tạo điều kiện cho vi sinh vật xâm nhập và gây ra viêm xoang. Cụ thể:
- Khám và điều trị triệt để viêm hô hấp trên (viêm họng, viêm amidan, viêm mũi…)
- Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi
- Thường xuyên giữ ấm, giữ ẩm mũi
- Thường xuyên giữ mũi thông thoáng bằng cách xông tinh dầu
Chế độ dinh dưỡng cho người bị viêm xoang
Ngoài việc điều trị viêm xoang thì chế độ dinh dưỡng cho người bị viêm xoang cũng được rất nhiều người quan tâm. Một chế độ dinh dưỡng phù hợp có thể giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi hơn.
Viêm xoang nên ăn gì
Người bệnh viêm xoang nên tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm dưới đây vào thực đơn hàng ngày:
- Gừng, nghệ: Gừng, nghệ là 2 loại gia vị phổ biến trong các bữa ăn. 2 loại củ này được chứng minh là giàu các hoả chất chống viêm, kháng khuẩn. Do đó bổ sung chúng vào bữa ăn sẽ hỗ trợ người bệnh viêm xoang nhanh hồi phục hơn.
- Tỏi: Tương tự, tỏi cũng là một loại gia vị có hoạt tính kháng viêm mạnh. Ngoài ra tỏi có tác dụng hiệu quả với các bệnh viêm đường hô hấp, do vậy giúp giảm các triệu chứng khó chịu đi kèm với viêm xoang.
- Cá hồi: Cung cấp một lượng dồi dào omega – 3 có tác dụng chống viêm hiệu quả. Ngoài ra, bắp cải, vừng, hạt hướng dương… cung là nguồn giàu hoạt chất này.
Viêm xoang nên kiêng gì
Bên cạnh các thực phẩm có hoạt tính chống viêm mạnh nên bổ sung vào bữa ăn, người bệnh viêm xoang cũng nên tránh một số loại thực phẩm nếu không muốn bệnh tiến triển nặng hơn. Các loại thực phẩm người bệnh nên tránh như:
- Các chế phẩm từ sữa: Mặc dù chưa có cơ chế rõ ràng nhưng người ta nhận thấy rằng tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa khiến tình trạng viêm xoang xấu đi. Liên quan đến việc tăng tiết dịch nhầy trong các hốc xoang.
- Các chất kích thích: Bao gồm đồ uống có cồn, cafe.. Các loại đồ uống này gây kích thích thần kinh, làm phản ứng viêm diễn ra mạnh mẽ hơn. Ngoài ra, đồ uống có cồn làm tăng hấp thu nước từ dịch nhầy, khiến dịch đặc quánh, khó lưu thông và đau đớn hơn.
- Các thực phẩm dị ứng: Các loại thực phẩm này có thể kích hoạt phản ứng dị ứng, gây phù nề niêm mạc, trong đó bao gồm niêm mạc mũi và làm trầm trọng hơn tình trạng viêm xoang. Nếu bị dị ứng với một số thực phẩm thì hãy tránh xa chúng khi bạn đang bị viêm xoang.
Viêm xoang là một trong những bệnh gây ra đau đớn và phiền toái hàng đầu. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn tới biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, bạn có thể tham khảo các thông tin tổng quan về viêm xoang và cách điều trị. Khi nhận thấy bản thân có những dấu hiệu của bệnh, hãy tới thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt.
