Việc sử dụng nước súc họng chuyên biệt hàng ngày, hai lần mỗi ngày, có khả năng giảm đến 90% nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp phổ biến trong mùa lạnh như cảm cúm, viêm họng, viêm amidan và ho. Đặc biệt, việc súc họng kịp thời khi xuất hiện các triệu chứng ban đầu của bệnh có thể giúp bạn tiết kiệm hàng triệu đồng chi phí thuốc mỗi mùa đông.
Mục lục
Nhờ những lợi ích vượt trội về sức khoẻ và kinh tế, sử dụng nước súc họng đang trở thành bí kíp chống cúm, viêm họng mùa lạnh không chỉ các chuyên gia y tế khuyến cáo mà hàng nghìn gia đình đang áp dụng. Đặc biệt những gia đình có người già, trẻ nhỏ và Phụ nữ có thai, cho con bú.
Cùng tham khảo những chia sẻ của PGS.TS BS Nguyễn Thị Ngọc Dinh (Giám đốc bệnh viện TMH TƯ) về những lợi ích của nước súc họng và cách sử dụng tốt nhất cho cả nhà trong bài viết dưới đây.
Nước súc họng theo định nghĩa Bộ y tế
Theo các tài liệu hướng dẫn của bộ y tế, nước súc họng được định nghĩa là dung dịch vệ sinh chuyên dụng đường dùng ngoài được bào chế riêng biệt phù hợp với niêm mạc họng nhằm mục đích vệ sinh niêm mạc họng – miệng, ngăn ngừa sự lây lan lây các virus, vi khuẩn gây bệnh qua đường hô hấp và hỗ trợ phòng ngừa các nhiễm trùng đường hô hấp trên.
Đặc biệt các loại nước súc họng có chứa chất sát trùng như PVPI, Nano bạc chuẩn hoá, Natri borat và Natri carbonate…còn có tác dụng điều trị tại chỗ 1 số bệnh đường hô hấp như như cảm cúm, viêm họng, viêm VA, viêm amidan…
Những sai lầm phổ biến về nước súc họng tại Việt Nam
Mặc dù nước súc họng được đánh giá cao về hiệu quả điều trị, nhưng tại Việt Nam, việc mắc các sai lầm khi súc họng lại là nguyên nhân quan trọng làm giảm hiệu quả và tăng chi phí điều trị. Theo PGS.TS.BS Nguyễn Thị Ngọc Dinh (Giám đốc viện Tai mũi họng TƯ), 1 số sai lầm sau đây là nguyên nhân làm giảm hiệu quả điều trị tại chỗ của nước súc họng:
Sử dụng nước súc miệng để súc họng
Nhầm lẫn giữa nước súc họng và nước súc miệng là sai lầm phổ biến nhất tại Việt Nam. Nước súc miệng là dung dịch vệ sinh răng miệng chuyên dụng được thiết kế với môi trường pH hơi acid nhẹ phù hợp với pH của nước bọt tại khoang miệng. Các loại nước súc họng lại được bào chế với môi trương pH hơi kiềm hoặc trung tính để phù hợp với dịch niêm mạc họng. Đặc biệt, theo các nghiên cứu được đăng tải trên thư viện thuốc quốc gia của Hoa Kỳ và NIH (Viện y tế Hoa Kỳ), sử dụng thường xuyên các loại nước súc miệng có tính acid làm tăng nguy cơ nhiễm nấm Candida lưỡi. Đặc biệt nếu lạm dụng nước súc miệng để súc họng có thể gây nhiễm nấm tại cuống lưỡi và niêm mạc họng rất khó điều trị. Như vậy, có thể sử dụng nước súc họng có pH trung tính để súc miệng nhưng tuyệt đối không sử dụng ngược lại.
XEM THÊM: Cách phân biệt nước súc họng và nước súc miệng
Súc họng bằng nước muối sinh lý để điều trị viêm họng
Nước muối sinh lý có thể súc họng hàng ngày nhưng không có tác dụng điều trị khi đang có viêm nhiễm. Tại Việt Nam, nước muối sinh lý được thần thánh hoá với nhiều tác dụng như chống viêm, diệt khuẩn. Thực tế, dịch nước muối sinh lý với hàm lượng NaCl 0.9% chỉ được sử dụng súc họng hàng ngày nhằm 1 mục đích duy nhất làm sạch niêm mạc họng miệng do ở nồng độ rất thấp muối không có tác dụng diệt khuẩn hay chống viêm như lời đồn. Vì vậy, khi đang có triệu chứng viêm đường hô hấp không nên dùng nước muối sinh lý để súc họng mà cần sử dụng các loại nước súc họng kháng khuẩn chuyên dụng.
Điều trị bằng nước súc họng đắt hơn thuốc
Súc họng hàng ngày tốt cho sức khoẻ đường hô hấp và tiết kiệm chi phí gấp 5 – 10 lần so với điều trị bằng thuốc. Nhiều người có thói quen chỉ dùng nước súc họng khi bác sỹ kê đơn trong các đợt điều trị mà chưa có thói quen súc hàng ngày để phòng bệnh. Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến các bệnh đường hô hấp như ho, cúm, viêm họng tái phát nhiều lần đặc biệt trong thời tiết lạnh. Chi phí trung bình để sử dụng nước súc hong trong mùa đông khoảng 300.000-500.000/người/3 tháng. Nhưng bạn có thể phải mất từ 1.000.000-3.000.000/người/3 tháng để dùng thuốc điều trị bệnh đường hô hấp tái phát liên tục vì không súc họng.
Thành phần tác dụng của nước súc họng chống cúm, viêm họng
Nước súc họng muốn đảm bảo hiệu quả chống cúm, viêm họng không thể thiếu thành phần là các hoạt chất sát trùng tại chỗ. 1 số thành phần phổ biến trong nước súc họng chống cúm, viêm họng như Povidon Iod, Nano bạc, Chlorhexidine hay hỗn hợp muối kiềm Natri tetraborat và natri Hydrocarbonat
Nước súc họng chứa PVPI (Povidon iod)
Povidon iod hay PVPI là chất sát trùng kinh điển được sử dụng để xử lý tại chỗ chống nhiễm trùng trên da, niêm mạc từ thập niên 60 của thế kỷ 20 với nồng độ khác nhau từ 1-12%. Nước súc họng chứa Povidon iod thường có nồng độ khoảng 1% nhằm hỗ trợ tích cực trong các đợt viêm họng cấp.
Khi súc họng, iod tự do được giải phóng khỏi phức hệ PVPI và thực hiện phản ứng iod hoá màng lipid, oxy hoá các thành phần của lớp vỏ/màng tế bào, từ đó tiêu diệt virus, vi khuẩn, vi nấm và cả động vật nguyên sinh.
Nước súc họng chứa PVP iod không được sử dụng cho phụ nữ có thai, người có bệnh lý tuyến giáp hoặc người mắc các bệnh liên quan đến nội tiết. Cẩn trọng khi sử dụng PVPI cho trẻ nhỏ.
Nước súc họng chứa Nano bạc kháng khuẩn, chống viêm vượt trội
Khoảng 10 năm trở lại đây, cùng sự phát triển của Nano trong chăm sóc sức khoẻ, Nano bạc được ứng dụng rộng rãi trong các dung dịch sát trùng da, niêm mạc nhờ hiệu quả kháng khuẩn cao, vị dễ sử dụng và đặc biệt an toàn so với các chất sát khuẩn cũ. Độ tinh khiết, kích thước hạt và nồng độ hoạt chất quyết định mức độ hiệu quả của nước súc họng Nano bạc trong các bệnh lý đường hô hấp trên.
Các hạt nano bạc được phân tán đều khi súc họng gây ức chế sự phát sinh và phát triển của virus bằng cách ngăn cản sự tiếp xúc của virus với vật chủ. Đồng thời, nano bạc ngăn cản quá trình nhân lên và thoát vỏ của virus từ đó ức chế mầm bệnh phát triển và biểu hiện thành triệu chứng bệnh.
Đối với vi khuẩn và vi nấm, nước súc họng nano bạc có tác dụng phá vỡ cấu trúc màng tế bào, ngăn cản quá trình hô hấp, sinh năng lượng và gây chết vi khuẩn, vi nấm.
Đặc biệt, dòng nước súc họng sử dụng nano bạc phức hệ TSN đã được chứng minh hiệu quả trên virus, vi khuẩn trong 30s kể cả trên vi khuẩn đa kháng thuốc. Ngoài tác dụng sát trùng, nước súc họng chứa nano bạc TSN còn nổi bật với tác dụng chống viêm, liền loét mạnh hơn hẳn so với sản phẩm súc họng khác.
Nhìn chung, nước súc họng chứa Nano bạc có hương vị khá dễ chịu và an toàn cho phụ nữ có thai, trẻ nhỏ.
Nước súc họng chứa Chlorhexidine
Chlorhexidine được sử dụng phổ biến trong các loại nước súc miệng diệt khuẩn hơn là súc họng. Tuy nhiên, trên thị trường cũng xuất hiện 1 số chế phẩm thuốc súc họng chứa hoạt chất này với nồng độ 0.12-0.2% có tác dụng tốt trong hỗ trợ điều trị tại chỗ các nhiễm trùng tại họng.
Chlorhexidine có ái lực mạnh với màng tế bào vi khuẩn. Sau khi tiếp xúc với Chlorhexidine, màng tế bào bị thủng gây thoát tế bào chất và gây chết vi khuẩn.
Nước súc họng Chlorhexidine không khuyến cáo sử dụng cho trẻ dưới 12 tuổi. Không sử dụng thời gian dài để súc họng do gây mất vị giác, kích ứng niêm mạc và gây ố răng.
Nước súc họng chứa Natri tetraborat và Natri Hydrocarbonat
Hỗn hợp natri tetraborat và natri hydrocarbonat là thành phần kinh điển trong các loại súc họng truyền thống. Thay vì dạng dung dịch sẵn, người ta bào chế dạng bột pha súc họng cho dung dịch có độ kiềm nhẹ có tác dụng sát trùng tại chỗ trong các trường hợp viêm họng, hôi miệng, viêm thanh quản…
Do dạng bột khá bất tiện so với các nước súc họng, nên hiện nay súc họng chứa hỗn hợp bột Natri Hydrocarbonat và natri tetraborat không còn được sử dụng phổ biến.
Nước súc họng là nước muối sinh lý
Nước súc họng dạng nước muối sinh lý được sử dụng để vệ sinh họng miệng hàng ngày nhằm làm sạch niêm mạc, loại bỏ mảng thức ăn bám trên thành niêm mạc. Tuy không có tác dụng phòng chống và điều trị tại chỗ cúm, viêm họng nhưng sử dụng hàng ngày nước muối sinh lý để súc họng cũng có vai trò tích cực trong việc giữ vệ sinh họng miệng, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng do vi khuẩn phân giải thức ăn gây ra.
Lợi ích của nước súc họng trong phòng và điều trị bệnh đường hô hấp
Cúm, viêm họng, viêm amidan, ho…đều là các bệnh đường hô hấp trên cực phổ biến, và hoàn toàn có thể điều trị triệt để, giảm nguy cơ tái phát nếu phát hiện và xử lý sớm với nước súc họng. 1 số lợi ích không thể bỏ qua của nước súc họng như: Kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm điều trị tại chỗ, làm liền loét, lành tổn thương…cũng như làm sạch họng miệng mỗi ngày để phòng bệnh tái phát.
Nước súc họng kháng khuẩn loại bỏ nguyên nhân gây bệnh
Như đã nêu ở trên bài viết, các thành phần trong nước súc họng như PVPI, Nano bạc, Chlorhexidine hay Borat đều là các hoạt chất có tính kháng khuẩn, kháng virus đã được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả trong điều trị tại chỗ viêm đường hô hấp.
Theo PGS.TS.BS Nguyễn Thị Ngọc Dinh: “Các loại nước súc họng kháng khuẩn giúp ức chế hoặc loại bỏ các tác nhân gây viêm nhiễm đường hô hấp như virus cúm, virus adeno, RSV, H5N1, SARs …các chủng vi khuẩn như Streptococcus, H. influenzae, Pseudomonas…Tải lượng virus, vi khuẩn giảm giúp ngăn ngừa tiến triển thành triệu chứng bệnh từ giai đoạn sớm hoặc ngăn cản bệnh trở nên trầm trọng và biến chứng thành viêm amidan hốc mủ, viêm họng hạt, viêm phổi…Đặc biệt, nếu súc họng ngay với nước súc họng chứa nano bạc biến tính TSN tại giai đoạn sớm, bạn hoàn toàn không cần sử dụng các thuốc đường uống mà vẫn điều trị triệt để bệnh đường hô hấp.” Bác sỹ Dinh cũng nhấn mạnh, khả năng kháng khuẩn tốt là điều kiện tiên quyết để lựa chọn nước súc họng trong điều trị và phòng ngừa cúm, viêm họng cũng như các bệnh đường hô hấp khác.
Nước súc họng điều trị triệu chứng tại chỗ, hạn chế dùng thuốc
1 số dòng nước súc họng có tác dụng chống viêm mạnh giúp lgiảm nhanh triệu chứng viêm cấp của nhiễm trùng hô hấp. Các hoạt chất như Nano bạc làm giảm giải phóng cytokine, tế bào lympho và giảm xâm nhập tế bào mast nên giảm phản ứng gây viêm quá mức ở vị trí có nhiễm trùng.
Sử dụng các loại nước súc họng có tác dụng chống viêm vừa giúp hạn chế việc sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm như NSAIDs hoặc Corticoid vừa chống cảm giác mệt mỏi, khó chịu do các loại thuốc trên gây ra.
Nước súc họng liền loét, làm lành tổn thương niêm mạc họng miệng
1 số loại súc họng chứa Povidon iod hoặc nano bạc được chứng minh có tác dụng làm liền loét và làm lành nhanh tổn thương niêm mạc họng miệng.
1 nghiên cứu so sánh tác dụng làm liền loét của PVPI và Nano bạc tại Ấn Độ từ 2015 đến 2017 trên 100 tình nguyên viên cho thấy:
- Sự xuất hiện của 2 yếu tố quan trọng trong quá trình lành vết thương là “tổ chức hạt” và “biểu mô hoá” ở nhóm sử dụng súc họng Nano bạc sớm hơn ở nhóm dùng Povidon iod
- Diện tích viết thương ở nhóm dùng nước súc họng nano bạc được thu hẹp nhanh hơn nhóm dùng Povidon Iod
- Thời gian nằm viện trung bình của nhóm dùng nano bạc là 19,84 ngày, trong khi nhóm dùng nước súc họng PVPI là 25,31 ngày.
Như vậy, nếu có các tổn thương dạng loét, vết trầy xước niêm mạc tại họng miệng, nước súc họng Nano bạc là lựa chọn tốt nhất.
Nước súc họng vệ sinh họng miệng hàng ngày
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Ngọc Dinh khuyến cáo, nên thực hiện thói quen súc họng hàng ngày đặc biệt trong thời điểm giao mùa và trong suốt mùa lạnh để bảo vệ sức khoẻ đường hô hấp. Sử dụng nước súc họng hàng ngày đạt được nhiều lợi ích về cả sức khoẻ và kinh tế:
- Súc họng hàng ngày giúp vệ sinh sạch đường hô hấp, loại bỏ các dị vật như bụi, mảng thức ăn giúp thông thoáng đường thở.
- Súc họng hàng ngày giúp kiểm soát và cân bằng hệ vi sinh tại niêm mạc họng miệng, giúp giảm tải lượng virus, vi khuẩn từ đó ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
- Chỉ từ 3000-10,000 mỗi ngày giúp giảm 90% nguy cơ tái phát các nhiễm trùng đường hô hấp và giúp bạn tiết kiệm được hàng triệu đồng tiền thuốc và đảm bảo cơ thể mạnh khoẻ.
Hướng dẫn sử dụng nước súc họng để chống cúm, viêm họng hiệu quả
Sử dụng nước súc họng trong phòng và điều trị các nhiễm trùng đường hô hấp như viêm họng, cúm, viêm amidan, ho…là phương pháp tại chỗ đang được áp dụng rộng rãi trong các bệnh viện, phòng khám Tai mũi họng. Để sử dụng nước súc họng chống cúm, viêm họng an toàn, tiết kiệm mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị, cần chú ý các hướng dẫn sau:
- Thực hành súc họng miệng hàng ngày: Thực hành súc họng hàng ngày với các loại nước súc họng an toàn như Súc họng nano bạc hoặc nước muối sinh lý. Đặc biệt, thời điểm thay đổi thời tiết cần súc họng bằng các loại nước súc họng chuyên dụng có tính kháng khuẩn mạnh để chống nhiễm cúm và virus, vi khuẩn gây viêm họng. Có thể súc họng trước hoặc sau khi đánh răng, nhưng khuyến cáo súc họng nên là bước cuối cùng để loại bỏ cả các tạp chất có thể gây khô họng – miệng có trong kem đánh răng.
- Sử dụng nước súc họng kháng khuẩn ngay khi có triệu chứng: Ngay khi có các triệu chứng như rát họng, họng khó chịu, nuốt đau, khô họng, ho…thực hiện việc súc họng 3-5 lần ngay trong ngày, mỗi lần cách nhau 4-6 giờ để ngăn chặn ngay virus, vi khuẩn có thể gây bệnh. Việc súc họng bằng các sản phẩm chuyên dụng dạng thuốc hoặc thiết bị y tế cần được thực hiện trong ít nhất 10 ngày để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gây bệnh và ngăn ngừa cúm, viêm họng tái phát.
- Tham khảo các loại nước súc họng dễ sử dụng, an toàn khi dùng kéo dài: Povidon iod có thể gây buồn nôn khiến bệnh nhân khó tuân thủ điều trị và làm giảm hiệu quả của nước súc họng. Sử dụng nước súc họng chứa Chlorhexidine trước bữa ăn có thể làm giảm vị giác, hậu vị kéo dài do đó không nên sử dụng vào buổi sáng. Các loại nước súc họng chứa Chlorhexidine cũng không nên sử dụng kéo dài vì có thể gây kích ứng và nấm miệng. Tham khảo các loại súc họng Nano bạc hoặc chứa Natri hydrocarbonat nếu sử dụng đợt kéo dài. Đặc biệt các loại súc họng Nano bạc càng chuẩn hoá thì độ an toàn càng cao, hoàn toàn có thể sử dụng cho PNCT và trẻ nhỏ.
Như vậy, để bảo vệ cả gia đình khỏi cúm, viêm họng hãy tập thói quen sử dụng nước súc họng hàng ngày, đặc biệt trong các đợt điều trị. Đặc biệt hãy tỉnh táo và tham khảo ý kiến chuyên gia để lựa chọn loại nước súc họng uy tín, an toàn, hiệu quả cho cả gia đình bạn nhé. Nếu chưa từng sử dụng nước súc họng, hãy tham khảo ý kiến bác sỹ tại bệnh viện hoặc phòng khám Tai mũi họng uy tín để được tư vấn loại phù hợp nhất. Chúc các bạn một mùa đông khoẻ mạnh.
