Rửa mũi là phương pháp vệ sinh giúp thông thoáng đường thở, phòng ngừa và cải thiện các triệu chứng của bệnh viêm đường hô hấp trên. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng biện pháp này thì cần phải nắm rõ cách thực hiện và một số lưu ý trong quá trình thực hiện.
Những tác dụng khi rửa mũi
Rửa mũi là một phương pháp vệ sinh khoang mũi, lỗ mũi, ống mũi giúp rửa trôi loại bỏ các dịch nhầy, vi khuẩn, virus có hại ra khỏi đường thở. Theo nhiều nghiên cứu y tế cho thấy thói quen rửa mũi mang lại rất nhiều lợi ích như :
- Trong một số nghiên cứu cho thấy rửa mũi có tác dụng điều trị triệu chứng gần như tương đương với các loại thuốc men. Hạn chế kháng kháng sinh.
- Khi rửa mũi hàng ngày với dung dịch muối ưu trương ở những bệnh nhân viêm mũi xoang làm cải thiện triệu chứng của bệnh và giảm lượng thuốc điều trị.
- Súc rửa mũi trong bệnh viêm mũi dị ứng giúp thúc đẩy các chức năng của nhung mao mũi và loại bỏ các chất nhầy trong khoang mũi.Từ đó, giúp giảm mức độ phù nề và cải thiện sự dẫn lưu qua các sinus ostia- lỗ thông của xoang.
- Ngăn ngừa cảm cúm, dị ứng nhờ loại bỏ các dị nguyên (allergens), chất gây kích ứng, và các các vi sinh vật có hại ra khỏi khoang mũi.
- Hạn chế suy giảm thị lực nhờ tác động làm sạch ống lệ khi rửa mũi hàng ngày.
- Giảm các stress nhờ việc thở sâu và thư giãn.
- Việc sử dụng rửa mũi hàng ngày có thể đưa ra được các tác dụng này nhờ khả năng làm giảm các dịch nhầy trong niêm mạc mũi, loại bỏ được các dị nguyên, vi sinh vật có hại ra khỏi khoang mũi.
Những sai lầm và biến chứng có thể gặp khi rửa mũi sai cách
Tuy rửa mũi là thói quen vệ sinh tương đối phổ biến nhưng còn khá nhiều người hay mắc các sai lầm gây ra các biến chứng nguy hiểm.
Những sai lầm thường gặp khi rửa mũi
Nhiều người cho rằng việc rửa mũi vô cùng đơn giản mà không chú ý đến tình trạng bệnh lý và thể chất của mỗi người. Dưới đây là những sai lầm dễ mắc nhất khi vệ sinh mũi:
- Tự ý pha nước muối tại nhà hoặc sử dụng các chế phẩm nước muối tùy ý để rửa mũi: Khi pha các chế phẩm nước muối tại nhà, không kiểm soát được nồng độ dung dịch nước muối hoặc liều lượng nước muối. Nồng độ muối quá cao có thể gây ra tổn thương niêm mạc mũi còn quá thấp thường không có tác dụng làm sạch. Do vậy, cần phải lựa chọn các chế phẩm nước muối sao cho phù hợp về nồng độ cho từng loại bệnh.
- Khoảng cách giữa các lần rửa mũi không phù hợp: Một số ý kiến còn cho rằng, rửa mũi thường xuyên làm niêm mạc mũi mất đi những yếu tố miễn dịch tự nhiên có trong khoang mũi. Tuy nhiên điều này không hoàn toàn đúng. Theo các bác sĩ, mũi cũng như các răng miệng cần được vệ sinh hàng ngày, để làm sạch đường hô hấp, nhất là trong tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng. Nhưng việc rửa mũi không nên làm dụng quá nhiều lần trong ngày vì dễ gây tổn thương niêm mạc mũi và mất các yếu tố miễn dịch tự nhiên. Bên cạnh đó, rửa mũi thường xuyên có thể gây phản ứng ngược khiến tuyến nhầy hoạt động nhiều hơn và đẩy mủ chui vào sâu khoang mũi.
- Rửa mũi không đúng cách: Hiện nay, việc rửa mũi thường là do việc truyền miệng không thông qua bất kì hướng dẫn nào của các bác sĩ chuyên môn. Các nội dung và phương pháp sử dụng để rửa mũi không thể kiểm định an toàn. Do vậy, sai lầm này thường gây ra mất vệ sinh, nhiễm trùng và trầy xước niêm mạc mũi tạo các biến chứng nghiêm trọng.
Các biến chứng nếu rửa mũi sai cách
Rửa mũi tưởng chừng là một thao tác đơn giản và dễ làm nhưng nếu chỉ cần một sai sót có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, nhất là đối với trẻ nhỏ.
- Sang chấn tâm lý ở trẻ nhỏ do thao tác rửa mũi không đúng gây sặc ở trẻ khiến trẻ không phối hợp trong các lần rửa mũi sau đó.
- Tổn thương niêm mạc mũi do việc sử dụng sai chế phẩm để rửa mũi, thao tác bơm rửa quá mạnh. Việc sử dụng các chế phẩm như nước muối tự pha không đảm bảo chất lượng, dùng sai nồng độ nước muối nên các hiện tượng tổn thương niêm mạc mũi, nhiễm trùng khoang mũi.
- Nhiễm trùng khoang mũi do dụng cụ, tay người rửa mũi, nước rửa không được đảm bảo an toàn, sạch sẽ vô tình khiến dị vật, vi khuẩn đi vào khoang mũi gây nhiễm trùng.
- Viêm tai giữa: Khi ngạt mũi hoặc xì mũi quá mạnh có thể dẫn đến tình trạng dịch mũi chảy ngược lên 2 bên tai hoặc tồn đọng lại trong tai không chảy ra được dẫn đến tình trạng viêm tai. Nếu để kéo dài có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến vùng não và hệ thần kinh.
- Suy giảm thị lực do thao tác rửa mũi quá mạnh ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác và tuyến lệ.
Hướng dẫn rửa mũi đúng cách tại nhà
Việc rửa mũi là một biện pháp tốt giúp bảo vệ sức khỏe khỏi các tác nhân gây hại và giảm các triệu chứng của các bệnh viêm đường hô hấp trên. Tuy nhiên, để có thể đạt được kết quả như vậy thì cần phải biết một số lưu ý và thao tác rửa mũi đúng cách.
Những lưu ý trước khi rửa mũi tại nhà
Để thực hiện quá trình rửa mũi mang lại hiệu quả tốt nhất, cần cẩn thận và lưu ý những điều sau:
- Vệ sinh kĩ tay và các vật dụng sử dụng trong quá trình rửa mũi tránh nhiễm trùng từ dụng cụ và tay.
- Nên lựa chọn dung dịch nước muối ưu trương hoặc các dung dịch nước muối tiêm truyền để đảm bảo chất lượng tốt nhất.
- Kiểm soát lực bơm xi lanh hoặc xịt tránh tình trạng mạnh tay quá tạo thành các tổn thương niêm mạc mũi.
- Giữ nguyên tư thế đầu thẳng khi rửa mũi, không nghiêng hoặc ngẩng đầu trong quá trình rửa mũi. Việc này giúp đảm bảo được dung dịch rửa mũi không trào ngược lên xoang tai hay xoang họng gây nhiễm trùng các đường khác.
- Khi đẩy các dịch rửa mũi cần phải bịt 1 bên mũi và xì vừa phải tránh hiện tượng chảy ngược vào trong xoang tai dẫn đến biến chứng viêm tai giữa.
- Khi súc rửa mũi cần phải đưa hết dịch ra ngoài tránh tạo ở viêm mới.
- Sau khi rửa mũi phải lau khô hết dịch bằng giấy mềm tránh gây tổn thương và trả lại độ ẩm cho mũi.
- Thao tác rửa mũi cho bé dưới 2 tuổi cần phải có sự tham vấn của bác sĩ chuyên khoa.
- Nên rửa mũi hàng ngày nếu như mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên như viêm xoang, cúm,….và rửa các ngày nếu sức khỏe bạn bình thường.
Hướng dẫn rửa mũi cho trẻ em tại nhà
Trước khi rửa mũi cho trẻ, các bậc phụ huynh cần phải lựa chọn được dung dịch rửa mũi phù hợp tốt nhất nên là nước muối sinh lý. Ngoài ra cần phải vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ và tay của cha mẹ trước khi làm. Để tốt hơn hết nên tham khảo các bước kỹ thuật rửa mũi sau:
- Bước 1: Để trẻ ngồi trong lòng bố hoặc mẹ với tư thế thẳng hoặc đặt trẻ trên gối cao, nằm nghiêng,… tránh tình trạng sặc ngược lại vào trong đừng thở khi rửa mũi.
- Bước 2: Dùng chai hoặc bình, xi lanh xịt rửa mũi với lực vừa phải tránh tổn thương niêm mạc mũi của trẻ.Làm lần lượt từng bên để đẩy hết được chất nhầy và bụi bẩn ra khỏi khoang mũi.
- Bước 3: Trong trường hợp dịch nhầy khoang mũi đặc khiến không nước muối sinh lý không thoát được hết ra ngoài có thể sử dụng thêm dụng cụ hút mũi.
- Bước 4: Sử dụng khăn ,giấy mềm thấm lau hết các dịch mũi sau khi rửa mũi trả lại độ ẩm cho khoang mũi.
Đối với trẻ nhỏ khi thực hiện quá trình rửa mũi cần phải khéo léo và cẩn thận. Trong trường hợp, bé quá quấy khóc nên nhờ sự hỗ trợ của các nhân viên y tế hỗ trợ tránh tình trạng gia tăng tiến triển bệnh của trẻ. Đặc biệt, không nên làm dụng việc rửa mũi và công cụ hút mũi quá nhiều dễ gây tổn thương niêm mạc mũi của trẻ.
Hướng dẫn rửa mũi cho người lớn tại nhà
Cách tự rửa mũi đối với người lớn thì quan trọng nhất là tư thế đứng rửa mũi. Bạn có thể tham khảo theo cách dưới đây:
- Bước 1: Chuẩn bị các dụng cụ và nước muối sạch sẽ và an toàn.
- Bước 2: Đầu nghiêng về phía trước 1 góc khoảng 45 độ, có một lỗ hướng về bồn rửa. Tuyệt đối không được ngửa đầu ra phía sau.
- Bước 3: Đặt vòi xịt hoặc đầu ống tiêm vào 1 bên lỗ mũi. Đầu vào không được quá 1cm. Bắt đầu thở bằng miệng( không được thở bằng mũi trong quá trình rửa) bóp nhẹ bình xịt và ống tiêm. Dụng cụ rửa mũi đẩy dung dịch rửa mũi từ trong lỗ mũi bên này sang bên kia mang theo các chất nhầy và vi khuẩn. Đôi khi, dung dịch này có thể chảy xuống miệng và bạn cần phải nhổ ngay ra tránh các vi khuẩn lan xuống họng-miệng.
- Bước 4: Nhẹ nhàng xì mũi và đưa nốt dịch rửa mũi còn đọng trong ra khỏi khoang mũi. Lặp lại các động tác trên với lỗ mũi còn lại.
Trên đây là những vấn đề thường gặp phải khi sử dụng phương pháp rửa mũi và hướng giải quyết. Hy vọng qua bài viết này mọi người có thể hiểu đúng các thao tác khi rửa mũi để đem lại hiệu quả tốt nhất.